Η ζωή συνεχίζεται... ενδεχομένως με πολλές ακόμη υποχρεώσεις και καινούργιες προκλήσεις. Με εφόδιο τις γνώσεις και τις εμπειρίες της ζωής μας, ανοίγεται ακόμη γενναιόδωρα ο χρόνος για ανάπτυξη, για αλλαγή, για εσωτερική εργασία, για οργάνωση του μέλλοντος, για μοίρασμα και σύνδεση.
Ποιά είναι η ιδιαίτερη αξία και τα διακυβεύματα για την ψυχική ζωή καθώς διανύουμε αυτό το στάδιο;
Το βίωμα του χρονικού ορίου κάποτε λειτουργεί αποσταθεροποιητικά για την ενότητα του εαυτού. Η πρόκληση έγκειται στην επικράτηση της ελπίδος, στην οποία ενσωματώνονται ώριμες μορφές πίστεως, αγάπης, φροντίδας, σκοπού, θελήσεως και ικανότητος.
Σε αυτήν την περίοδο της ζωής μας, με ολοένα νέες προκλήσεις, εργαζόμαστε για την ολοκλήρωση της υπάρξεως και του έργου μας στην ζωή. Οι σωματικές και βιολογικές διεργασίες δυσχεραίνουν, αλλά και οι ψυχικές εκκρεμότητες μας επιβαρύνουν. Και όμως το νόημα και το βάθος της υπάρξεως αναδύονται στις πιο απόκρυμνες στιγμές μας: και δεν είμαστε μόνοι μας εκεί.
Οι ηλικιωμένοι άνω των 85 αντιμετωπίζουν νέες καθημερινές δυσκολίες καθώς το σώμα χάνει την αυτονομία του και το πνεύμα εξασθενεί.
Το διακυβεύμα αυτής της περιόδου συνίσταται στην υπέρβαση των αισθημάτων της αποτελμάτωσης και της στασιμότητας. Ενώ η ματαίωση και το αίσθημα ότι δεν συμβαίνει τίποτε αποτελεί το γνώριμο βίωμα της περιόδου, την ίδια στιγμή, καλλιεργείται η ανθεκτικότητα, η δύναμη της ψυχής και η σοφία της ζωής.
Με το σώμα να γερνά, την καρδιά να ταξιδεύει... να λαχταρά.
Υπάρχουν στιγμές που η υπαρξιακή έγνοια μας κατακλύζει, καθώς αναστοχαζόμαστε την δική μας βιολογική περατότητα και το νόημα της ζωής.
Μας καταβάλει η απώλεια αγαπημένων μας και η απώλεια των δυνάμεών μας.
Επίσης, οι σχέσεις με τους αγαπημένους μας και με τους φροντιστές μας, προκαλούν ψυχικό πόνο ή ενδεχομένως βιώνονται τραυματικά.
Νιώθουμε ακόμη ζωντανή την ανάγκη να ανταπεξερχόμαστε στην καθημερινότητα και να εκφράζομαστε, αλλά και να συνεισφέρουμε και να επηρεάζουμε, μία ανάγκη που πολύ συχνά δεν αναγνωρίζεται και δεν ικανοποιείται.
Σε ολές αυτές τις περιπτώσεις, υπάρχουν στιγμές που αναζητούμε κάποιον να μας καταλάβει, ώστε να μπορέσουμε να καταλάβουμε καλύτερα τον εαυτό μας, κάποιον να μας αποδεχθεί, ώστε εμείς οι ίδιοι να αποδεχθούμε τον εαυτό μας. Μέσα από αυτόν τρόπο ενσωματώνουμε τις καινούργιες και δύσκολες εμπειρίες μας, δίνουμε την ευκαιρία στον εαυτό μας να νιώσει μία μεγαλύτερη ελευθερία και ησυχία.
Η φροντίδα μας για αυτή την περίοδο της ζωής συνιστά φροντίδα για ανοιχτό τον ορίζοντα στην ψυχολογική ωριμότητα και την προσωπική άνθιση στα ύστερα χρόνια.
Μπορούμε να δούμε την ζωή σαν ένα μεγάλο κύκλο, όπου το «να γερνάς καλά» συμπίπτει με το «να γερνάς συνειδητά» (Moody 2009) και να αναπτύξουμε μία βαθύτερη εκτίμηση για όλα τα παράδοξα, τα δύσκολα και τα όμορφα αυτής της διαδικασίας.
Η σοφία σχετίζεται με τις στρατηγικές μας στην ζωή και το νόημά της. Πρόκειται για βιωμένη και δουλεμένη γνώση, η οποία περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την κατανόηση και την αποδοχή των αβεβαιοτήτων της ζωής. Η σοφία προϋποθέτει την συνέργεια του μυαλού και του χαρακτήρα, της γνώσεως και των αρετών.
Την στιγμή που ο κύκλος της ζωής σχεδόν ολοκληρώνεται, γινόμαστε όλο και πιο ανθρώπινοι. Ανακαλύπτουμε την ελευθερία να διασχίσουμε τα όρια που μας επιβάλλει ο κόσμος μας, στην αναζήτηση της πληρότητος. Στην αρχή της ζωής είμαστε αυτό που μας έχει δοθεί· στην μέση ηλικία μαθαίνουμε ότι για να ολοκληρώσουμε την ζωή μας καλούμαστε να δίνουμε στους άλλους, ώστε την ώρα που φεύγουμε από αυτόν τον κόσμο να μπορούμε να είμαστε αυτό που έχουμε δώσει (Erikson, 1997).
Ο Joan Ericson προτείνει ότι η επιτυχημένη αντιμετώπιση των προκλήσεων της τέταρτης ηλικίας, οδηγεί στην γηροϋπέρβαση, την οποία κατανοούμε μέσα από την κοσμική και την προσωπική της διάσταση.
Στην κοσμική διάσταση αλλάζει η διάσταση του χρόνου και τα όρια ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν δεν βιώνονται τόσο αυστηρά. Στοιχεία της παιδικής ηλικίας υπεισέρχονται συμφιλιωτικά στο παρόν.
Επίσης, η σύνδεση με τις νεώτερες γενιές βιώνεται με έναν διαφορετικό τρόπο: η ατομική μας ζωή, ως εξατομικευμένος κρίκος στην αλυσίδα της ζωής, είναι λιγότερο σημαντικός από την ίδια την αλυσίδα, την ροή της ζωής. Κατά κανόνα και κατά έναν παράδοξο τρόπο ο φόβος του θανάτου μειώνεται και μία νέα κατανόηση της ζωής παίρνει την θέση του. Αναδύεται μια αίσθηση του μυστηρίου της ζωής.
Αποκαλύπτονται ακόμη υπερβατικές πηγές ευτυχίας: η δυνατότητα να χαιρόμαστε μέσα στον μακρόκοσμο του μικρόκοσμού μας. Αυτό συχνά συνδέεται με εμπειρίες στην φύση.
Στην προσωπική διάσταση, ερχόμαστε αντιμέτωποι με τον εαυτό μας, ανακαλύπτοντας τις καλές και τις αρνητικές, κρυφές πλευρές του.
Ο εαυτός μας δεν είναι το κέντρο του κόσμου. Δεν παλεύουμε πλέον να οικοδομήσουμε την αυτοπεποίθηση που άλλοτε θέλαμε να έχουμε.
Ενώ η φροντίδα για το σώμα μας εξακολουθεί, κάθε εμμονή υποχωρεί.
Συχνά νιώθουμε μια υπέρβαση του εαυτού μας, μία αυταπάρνηση. Συνειδητοποιούμε ότι τα κομμάτια του παζλ της ζωής μας έχουν συμπληρωθεί σε μία προσωπική ενότητα.
Σε αυτήν την περίοδο της ζωής αλλάζουν σταδιακά σημασία και μορφή οι κοινωνικές και οι προσωπικές μας σχέσεις.
Αυξάνεται η ανάγκη για περιόδους ησυχίας και μοναξιάς. Γινόμαστε πιο επιλεκτικοί και ενδιαφερόμαστε λιγότερο για επιφανειακές συναναστροφές. Εγκαταλείπουμε τους κοινωνικούς ρόλους, παρότι ενίοτε κατανοούμε την αναγκαιότητά τους.
Ανακαλύπτουμε μία χειραφετημένη αθωότητα, μία νέα ικανότητα να προσπερνούμε τις μη απαραίτητες κοινωνικές συμβάσεις.
Αναπτύσσεται ένας σύγχρονος ασκητισμός: μία νέα κατανόηση της βαρύτητος του πλούτου και της ελευθερίας του ασκητισμού: να έχεις ό,τι είναι αρκετό για την καθημερινότητα.
Αναδύεται μία σοφία στην καθημερινότητα: αρνούμαστε να διαχωρίσουμε επιφανειακά το σωστό από το λάθος. Παραιτούμαστε από το να κρίνουμε και να δίνουμε συμβουλές. Αποκτούμε όλο και μεγαλύτερη ανοιχτότητα, ανοχή και αποδοχή στον τρόπο που βλέπουμε την ζωή.
Το κείμενο βασίζεται στο άρθρο “Older adults” των Allyson Washburn and Sofia von Humboldt, στο Cooper, Mick; O'Hara, Maureen; Schmid, P F. The Handbook of Person-Centred Psychotherapy and Counselling (p. 297). Macmillan Education UK.
Μπορείτε να μου στείλετε μήνυμα σχετικά με τις ανάγκες σας.
Η πρώτη συνάντηση γνωριμίας είναι δωρεάν.
Πύργος Αθηνών, Λεωφόρος Μεσογείων 2-4, Αθήνα 115 27
9:00 – 21:00
Αγ. Σοφίας 8, Πεντέλη, 15236
9:00 - 17:00
